Trung Quốc yêu cầu tham vấn với Hoa Kỳ tại cơ quan giải quyết tranh chấp của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về "thuế quan đối ứng"

Trung Quốc đã yêu cầu tiến hành tham vấn, thủ tục đầu tiên của quy trình giải quyết tranh chấp tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) với Hoa Kỳ liên quan đến các biện pháp của Hoa Kỳ bao gồm lệnh áp thuế đối ứng bổ sung 34% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc, sẽ có hiệu lực từ ngày 9 tháng 4. Yêu cầu này đã được gửi đến các thành viên WTO vào ngày 8 tháng 4, khởi động vụ việc giải quyết tranh chấp DS638.

Trước đó, ngày 20 tháng 1 năm 2025, Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã ký Bản ghi nhớ của Tổng thống về “Chính sách thương mại nước Mỹ trên hết”, chỉ đạo Chính quyền điều tra nguyên nhân gây ra thâm hụt thương mại hàng năm lớn và dai dẳng về hàng hóa, bao gồm cả những tác động và rủi ro về kinh tế và an ninh quốc gia phát sinh, đồng thời tiến hành xem xét và xác định bất kỳ hành vi thương mại không công bằng nào của các quốc gia khác. Vào ngày 13 tháng 2 năm 2025, Tổng thống Hoa Kỳ đã ký Bản ghi nhớ của Tổng thống về "Thương mại và Thuế đối ứng", chỉ đạo xem xét thêm các hoạt động thương mại không có đi có lại của các đối tác thương mại và đánh giá mối quan hệ với thâm hụt thương mại. Ngày 2 tháng 4 năm 2025, căn cứ Hiến pháp và luật pháp của Hoa Kỳ, bao gồm Đạo luật Thẩm quyền kinh tế khẩn cấp quốc tế (IEEPA), Đạo luật Tình trạng khẩn cấp quốc gia (NEA), mục 604 của Đạo luật Thương mại năm 1974 (đã được sửa đổi), và mục 301 của tiêu đề 3, Bộ luật Hoa Kỳ và trên cơ sở báo cáo đánh giá ngày 01 tháng 4 năm 2025, Tổng thống Hoa Kỳ ban hành lệnh áp thuế đối ứng bổ sung nhằm khắc phục thâm hụt thương mại hàng hóa của Hoa Kỳ.

Theo đó, mức thuế sàn 10% sẽ được áp dụng từ ngày 5 tháng 4 năm 2025 (giờ Hoa Kỳ) với hầu hết hàng hóa nhập khẩu từ tất cả các nước vào Hoa Kỳ. Sau đó, kể từ ngày 9 tháng 4 năm 2025, 57 nước/vùng lãnh thổ sẽ bị áp dụng mức thuế đối ứng cụ thể từ 10% đến 84% (sau khi điều chỉnh). Nguyên nhân dẫn đến mức thuế cao này là do Hoa Kỳ tính toán mức thuế áp dụng dựa trên tỷ lệ thâm hụt thương mại trên nhập khẩu với các đối tác trong năm 2024.

Theo đó, Trung Quốc ban đầu bị áp thuế 34%, tuy nhiên mức thuế này đã được điều chỉnh tăng lên 84% sau khi Trung Quốc tuyên bố áp thuế đối ứng tương tự 34% đối với hàng hóa nhập khẩu từ Hoa Kỳ. Cần lưu ý rằng mức thuế đối ứng bổ sung của Hoa Kỳ sẽ được cộng thêm với các loại thuế hoặc phí đang được áp dụng đối với hàng nhập khẩu, bao gồm cảthuế của Hoa Kỳ theo  Biểu cam kết và nhượng bộ đính kèm theo Hiệp định GATT 1994, mức thuế bổ sung 20% đối với hàng hóa có xuất xứ từ Trung Quốc theo điều khoản về tình trạng khẩn cấp quốc gia của Đạo luật Thẩm quyền kinh tế khẩn cấp quốc tế với lý do nhập cư bất hợp pháp và vận chuyển chất gây nghiên trái phép vào Hoa Kỳ và thuế phòng vệ thương mại với một số mặt hàng cụ thể nhập khẩu từ Trung Quốc. Trung Quốc cho rằng lệnh áp thuế đối ứng bổ sung của Hoa Kỳ là vi phạm các quy định của WTO với các lập luận như sau:

• Hoa Kỳ không đối xử công bằng và đồng đều với hàng hóa từ Trung Quốc so với các thành viên khác của WTO. Việc Hoa Kỳ áp dụng các mức thuế khác nhau với hàng hóa nhập khẩu của các nước vi phạm nguyên tắc không phân biệt đối xử theo điều I.1 GATT 1994;
• Hoa Kỳ áp thuế cao hơn mức đã cam kết trong “Biểu cam kết thuế quan” tại WTO, do đó, vi phạm mức thuế cam kết theo II.1(a) và (b) GATT 1994;
• Việc miễn thuế bổ sung đối với phần gọi là "hàng hóa Hoa Kỳ" trong một sản phẩm (theo quy định tại Mục 3(f)) liên quan đến việc áp dụng các phương pháp định giá hải quan không hợp lý, và việc Chính phủ từ bỏ khoản thu thuế lẽ ra phải có, đã tạo ra điều kiện thuận lợi hơn cho một số sản phẩm nhập khẩu và cho việc xuất khẩu hàng hóa nội địa. Đây là hình thức trợ cấp xuất khẩu và ưu tiên hàng nội địa bị cấm theo quy định của Hiệp định về Trợ cấp và các biện pháp đối kháng;

Ngoài ra, Trung Quốc còn dẫn chiếu các quy định cho thấy Hoa Kỳ đã áp dụng chính sách hành chính thuế quan không công bằng theo quy định của Điều 10.3(a) GATT 1994 và Hiệp định Định giá Hải quan để phản đối các biện pháp thuế quan gần đây của Hoa Kỳ.

Bên cạnh yêu cầu tham vấn trong vụ việc DS638 vừa được nộp yêu cầu, trước đó, Trung Quốc cũng đã yêu cầu tham vấn với Hoa Kỳ trong khuôn khổ vụ việc DS633 vào đầu tháng 2 năm 2025 khi Hoa Kỳ ban hành lệnh áp thuế bổ sung 20% đối với hàng hóa có xuất xứ từ Trung Quốc với lý do tình trạng khẩn cấp quốc gia nêu trên.